Scholierenverkiezingen
Eigen verkiezingen

Stap 1: Introductie

Je leert het meest over verkiezingen door zelf te ervaren hoe verkiezingen werken. Daarom organiseert ProDemos rondom verkiezingen de Scholierenverkiezingen. Maar die zijn er niet ieder jaar. Wil je toch met de klas aan de slag met de verkiezingen op school of in de klas? Organiseer dan je eigen verkiezingen!

Jullie gaan zelf in groepjes partijen oprichten, campagne voeren, stemmen, de uitslag bekendmaken en een coalitie vormen. Ondertussen leer je alles over verkiezingen en de stemprocedure. Om te beginnen is het goed om te begrijpen hoe de politiek in Nederland werkt.

Hoe werkt de politiek in Nederland?

Nederland is een parlementaire democratie. Dat betekent dat het volk mag stemmen voor een volksvertegenwoordiging. Alle Nederlanders van achttien jaar en ouder mogen stemmen op de gemeenteraad, de Provinciale Staten, de Tweede Kamer en het Europees Parlement.

Meer Weten

  • Democratie

    Het woord democratie komt van de Griekse woorden demos en krateo. Dat betekent letterlijk: ‘het volk regeert’. Het woord is dus al heel oud.

    De eerste democratie bestond in Athene in Griekenland, 3000 jaar geleden. Als er iets besloten moest worden, kwamen alle mannen uit de stad bijeen op de agora (marktplein). Er kwamen dan ongeveer 6000 mannen. Ze stemden over wetsvoorstellen van het bestuur.

    Toch was dit nog geen echte democratie. Vrouwen, armen en slaven mochten nog niet meestemmen. 

    In Nederland stemt niet iedereen mee over wetten, dat is onmogelijk met 16 miljoen inwoners. Daarom stemmen wij op mensen die namens het volk de wetten maken. We noemen dit de volksvertegenwoordiging.

  • Volksvertegenwoordiging

    In ons land wonen meer dan 16 miljoen mensen. Misschien heb je wel eens met je hele klas een besluit genomen. Dan heb je vast gemerkt dat het lastig is om beslissingen te nemen met grote groepen. Daar hebben we iets op bedacht.

    Vertegenwoordiging

    Om te zorgen dat we niet met 16 miljoen mensen tegelijk moeten overleggen, kiezen we één keer in de 4 jaar vertegenwoordigers.

    Het is handig dat we vertegenwoordigers hebben. Stel je eens voor dat alle Nederlanders steeds naar een marktplein moeten om mee te stemmen over alle nieuwe regels. Iedereen zou het dan heel druk hebben. Bovendien zou je steeds moeten nadenken wat je van een regel of wetsvoorstel vindt.

    Goede vertegenwoordiging

    De vertegenwoordigers moeten proberen om aan alle mensen in Nederland te denken als ze beslissingen nemen. Daarom is het goed als er veel verschillende mensen in de volksvertegenwoordiging zitten. 
    Bijvoorbeeld:

    • Vrouwen en mannen
    • Groningers, Friezen, Limburgers, Brabanders en mensen uit alle andere provincies
    • Jonge en oude mensen

  • Waar stemmen we op?

    Niet alles in Nederland hoeft door de Tweede Kamer besloten te worden. Sommige dingen kan een gemeente of provincie best zelf regelen. Daarom heeft ook elke gemeente en provincie een volksvertegenwoordiging. Andere regels worden door de Europese Unie bepaald, ook Nederland moet zich daaraan houden. Gelukkig heeft ook de Europese Unie een volksvertegenwoordiging.

    Alle Nederlanders vanaf 18 jaar mogen stemmen op de gemeenteraad, de Provinciale Staten, de Tweede Kamer en het Europees Parlement.

    Gemeenteraad

    Elke gemeente heeft een gemeenteraad. In deze raad zitten mensen die eens in de vier jaar door de inwoners van de gemeente worden gekozen. We noemen hen raadsleden. Raadsleden bepalen wat er in de gemeente moet gebeuren. Daarnaast moet de gemeenteraad het bestuur van de gemeente controleren. Dat bestuur heet het College van burgemeester en wethouders.

    De Provinciale Staten

    Ook elke provincie heeft zijn eigen volksvertegenwoordiging, de Provinciale Staten. De mensen die in Provinciale Staten zitten noemen we Statenleden. De Statenleden hebben twee belangrijke taken: beslissen over regels in de provincie en controleren of het bestuur van de provincie zijn werk goed doet. Dat bestuur heet het College van Gedeputeerde Staten.

    De Tweede Kamer

    De Tweede Kamer mag wetten maken. Dit zijn regels voor ons land. Meestal bedenkt de Tweede Kamer de wetten niet zelf, maar doet de regering dat. De regering is het bestuur van ons land. Daarin zitten de ministers. Zij bedenken plannen voor het land. Maar ze mogen deze plannen niet zomaar uitvoeren! Eerst moet de Tweede Kamer het eens zijn met de wet. Meer dan de helft van de 150 Tweede Kamerleden moet met het plan instemmen. En dan moet ook nog de Eerste Kamer het ermee eens zijn. Pas dan is een nieuw plan een nieuwe wet. De regering van ons land moet ervoor zorgen dat deze wetten worden uitgevoerd. De Tweede Kamerleden controleren of de regering dat goed doet.

    Het Europees Parlement

    Het Europees Parlement wordt net als de Tweede Kamer gekozen door het volk. In de Europese Unie werken 27 landen samen. Per land kiezen we een aantal mensen. Nederland kiest dus de Nederlandse leden van het Europees Parlement, Duitsland de Duitse vertegenwoordigers, enzovoort. Eén keer in de vijf jaar zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Het Europees Parlement heeft 754 zetels. Vanaf de verkiezingen van 2014 zijn dat er 751.